غرق شدن در مسیر‌های دریایی مهاجرت یکی از پیامد‌های مرگ‌بار سیاست‌های ضدمهاجرتی ازجمله عقب راندن مهاجران و پناهجویان در دریا‌ها است.
۲۵ جولای (سوم مرداد) روز جهانی غرق شدگی است و سازمان جهانی بهداشت WHO شعار امسال را این گونه نامید: هر کسی ممکن است غرق شود، اما هیچ‌کس نباید غرق شود.
یکی از موضوع‌هایی که در گرامیداشت این روز مورد توجه قرار نمی‌گیرد، هزاران مهاجر و پناهجویی هستند که سالانه در مسیر مهاجرت غرق شده و جان خود را از دست می‌دهند.
نخستین گزارش بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت در مورد پیشگیری از غرق شدن که در پایان سال ۲۰۲۴ منتشر شد، به‌طور مشابه یافته‌های مربوط به غرق شدن مهاجران را با استناد به محدودیت‌های روش‌شناختی حذف کرد؛ این در حالی است که شناخت محدودیت‌های داده‌های موجود نباید مانع از برجسته کردن این واقعیت که بسیاری از مهاجران در مسیر مهاجرت قربانی غرق شدن هستند، شود.
مهاجران، پناهندگان و پناهجویان اغلب در آب‌های خطرناک و در شرایط ناامیدکننده غرق می‌شوند؛ مرگ آن‌ها ناهنجاری نیست، بلکه یک موضوع قابل پیشگیری است که اغلب نادیده گرفته می‌شوند.
گزارش بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت در مورد پیشگیری از غرق شدن، اذعان می‌کند که مهاجرت از مسیر دریا، به‌ویژه از طریق کانال‌ها و در شرایط خطرناک، با افزایش خطر غرق شدن همراه است؛ در عین حال، تصریح می‌کند که بسیاری از مهاجران و پناهجویان در کشتی‌های شلوغ و ناامن که فاقد تجهیزات ایمنی مناسب هستند و اغلب توسط کارکنان آموزش ندیده اداره می‌شوند، سفر می‌کنند.
ناتوانی مهاجران و پناهجویان در دسترسی به قلمرو و رویه‌های پناهندگی کشور‌هایی که سعی در رسیدن به آن‌ها دارند، به این خطر‌ها می‌افزاید.
دولت‌های اروپایی به‌طور فزاینده‌ای به سیاست‌های ضدمهاجرتی مانند عقب راندن در دریا، برای جلوگیری از رسیدن مهاجران به سواحل خود متکی هستند؛ مهاجرانی که در آب‌های بین‌المللی دستگیر شده‌اند، از دسترسی به فرآیند‌های پناهندگی محروم و به کشور مبدا خود بازگردانده شده‌اند.
از آنجایی که هیچ تعریف مورد توافق بین‌المللی وجود ندارد، عقب راندن می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد؛ عقب راندن مهاجران اغلب شامل استفاده بیش از حد از زور و رفتار تحقیرآمیز و غیرانسانی با مهاجران و پناهجویان است؛ مواردی وجود داشته است که مسیر کشتی‌ها را تغییر داده شده، از کار انداخته شده و مهاجران در آب‌های فراسرزمینی سرگردان شده‌اند.
گزارش‌های دیگر نشان می‌دهد که مقام‌های کشور‌های مقصد مهاجران از رسیدن قایق‌های حامل افراد به خشکی جلوگیری کرده و آن‌ها را به دریا یدک کشیده و بدون وسیله حرکتی رها کرده‌اند که گاهی اوقات پیامد‌های مرگ‌باری داشته است.
عقب راندن و دیگر شیوه‌های برون‌رانی و نبود مسیر‌های مهاجرتی ایمن، هزاران مهاجر و پناهجو را به کام مرگ کشانده است.
آمار‌هایی از غرق شدن مهاجران در سراسر جهان
پروژه مهاجران گمشده، به هدایت سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM)، مرگ ۷۵ هزار و ۵۴۴ نفر را که از سال ۲۰۱۴ در طول سفر‌های مهاجرتی جان خود را از دست داده‌اند، ثبت کرده است.
از این مرگ‌ها، تقریبا ۶۰ درصد معادل ۴۳ هزار و ۵۱۹ مورد به غرق شدن نسبت داده شده است.
داده‌های سازمان بین‌المللی مهاجرت فقط موارد تاییدشده را نشان می‌دهد و به‌طور گسترده به‌عنوان حداقل تخمین‌ها در نظر گرفته می‌شوند، زیرا بسیاری از مرگ‌های مرتبط با مهاجرت ثبت نمی‌شوند؛ در نتیجه، ارقام ارائه‌شده در این گزارش، تعداد واقعی مهاجرانی را که در طول سفر‌های مهاجرتی غرق شده‌اند، کمتر از حد واقعی نشان می‌دهد.
غرق شدن مهاجران در قاره آمریکا
مهاجرت در قاره آمریکا پیچیده و شامل جریان‌های مختلطی از مردم است که به دلایل مختلف، ازجمله خشونت، فقر، بی‌ثباتی سیاسی، بلایای مرتبط با آب‌وهوا فرار می‌کنند، حرکت می‌کنند.
مسیر‌های مهاجرت محبوب در قاره آمریکا شامل حرکت از کشور‌های آند به شیلی، آرژانتین و برزیل، عبور از دارین‌گپ بدنام و خطرناک از آمریکای جنوبی و مرکزی، سوار شدن بر قطارهای باری مانند لا بستیا (قطارهای مرگ) یا سفر از طریق مکزیک به روش‌های دیگر و استفاده از مسیر‌های دریایی نامنظم در دریای کارائیب، اقیانوس آرام و آب‌های اطراف است.
شیوه‌های برون‌رانی مهاجران مانند موانع فیزیکی و سیاست‌هایی مانند پروتکل‌های حفاظت از مهاجران (MPP)، که با نام «ماندن در مکزیک» نیز شناخته می‌شوند، مردم را به سمت گزینه‌های خطرناک، ازجمله مسیر‌های دریایی نامنظم از طریق اقیانوس آرام و دیگر آب‌های مجاور، سوق داده است.
این شیوه‌ها همچنین احتمالا به افزایش غرق شدن در میان پناهجویان و مهاجرانی که سعی در رسیدن به کشور آمریکا دارند، کمک کرده است.
مطالعه‌ای که رابطه بین افزایش ارتفاع موانع مرزی و مرگ‌ومیر مهاجران را تجزیه‌وتحلیل می‌کند، نشان می‌دهد که غرق شدن در میان کسانی که سعی در شنا، شناور شدن یا عبور از مرز با استفاده از قایق‌های کوچک یا قایق‌های شخصی دارند، افزایش یافته است.
طبق پروژه مهاجران گمشده، بیش از ۱۱ هزا مهاجر در قاره آمریکا کشته یا مفقود شده‌اند که نزدیک به ۴ هزار مورد از آن‌ها از سال ۲۰۱۴ به دلیل غرق شدن جان خود را از دست داده‌اند؛ از این تعداد، نزدیک به ۸۰۰ مورد هنگام عبور از کارائیب در مسیر کشور آمریکا رخ داده است.
مسیر مهاجرت مدیترانه‌ای
مسیر مهاجرت مدیترانه‌ای به سفر دریایی خطرناکی اشاره دارد که توسط مهاجران، پناهندگان و پناهجویان از طریق دریای مدیترانه برای رسیدن به اروپا انجام می‌شود.
قاچاقچیان اغلب این عبور‌ها را تسهیل می‌کنند و مردم را از کشور‌های جنوب صحرای آفریقا، شمال آفریقا، شاخ آفریقا، غرب آسیا و بخش‌هایی از آسیا در قایق‌های شلوغ و نامناسب برای دریانوردی منتقل می‌کنند.
کسانی که سعی در این سفر دارند با خطر‌های بالای غرق شدن یا رهگیری رو‌به‌رو هستند؛ هزاران نفر هر ساله در تلاش برای عبور از این مسیر جان خود را از دست داده‌اند و این امر آن را به یکی از مرگ‌بارترین مسیر‌های مهاجرت در جهان تبدیل کرده است.
با وجود احکام برجسته‌ای که تعهد کشور‌ها را برای حفاظت از جان مهاجران در دریا تایید می‌کند، پاسخگویی همچنان مبهم است؛ در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۲ خرداد ۱۴۰۴)، دادگاه حقوق بشر اروپا حکم داد که فاقد صلاحیت لازم برای ارزیابی این است که آیا ایتالیا در مرگ دست‌کم ۲۰ مهاجری که هنگام عبور از مدیترانه با یک قایق لاستیکی از لیبی غرق شدند، همدست بوده است یا خیر.
اگرچه مرکز هماهنگی نجات دریایی ایتالیا تماس اضطراری را دریافت کرد، اما مسئولیت را به مرکز هماهنگی مشترک نجات لیبی واگذار کرد؛ دادگاه اعلام کرد که ارائه پشتیبانی مادی به معنای کنترل یا اختیار موثر بر عملیات نجات نیست و بنابراین، مقام‌های ایتالیایی را نمی‌توان از نظر قانونی به دلیل عدم کمک به مهاجران در شرایط بحرانی پاسخگو دانست.
شانه خالی کردن مداوم از مسئولیت مهاجران در دریا، جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد و به غرق شدن‌های قابل پیشگیری کمک می‌کند.
براساس گزارش پروژه مهاجران گمشده، از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیش از ۳۲ هزار مهاجر در دریای مدیترانه کشته یا مفقود شده‌اند؛ فقط در سال ۲۰۲۴، بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ مورد مرگ یا ناپدید شدن در این منطقه ثبت شده است.
در سال ۲۰۲۵، این تعداد به ۸۶۳ نفر ازجمله ۴۲ کودک، رسیده است.
غرق شدن مهاجران در خلیج بنگال و دریای آندامان
خلیج بنگال و دریای آندامان (بخشی از اقیانوس هند) یکی از مرگ‌بارترین کریدور‌های مهاجرت در جهان را تشکیل می‌دهند، جایی که مهاجران روهینگیایی بدون تابعیت و بنگلادشی جان خود را در سفر‌های دریایی خطرناک به خطر می‌اندازند.
وخامت بحران انسانی در میانمار، همراه با وضعیت نامناسب پناهندگان و شرایط غیرقابل سکونت اردوگاه‌ها در بنگلادش، افراد بیشتری را به سمت این گذرگاه‌های خطرناک در جست‌وجوی امنیت سوق داده است.
براساس گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)، بیش از ۷ هزار و ۸۰۰ روهینگیایی در سال ۲۰۲۴ تلاش کردند با قایق از میانمار فرار کنند که نسبت به سال قبل ۸۰ درصد افزایش داشته است؛ بیش از ۶۵۰ نفر کشته یا مفقود شده‌اند.
در اوایل سال جاری، آژانس پناهندگان سازمان ملل از ۲ تراژدی کشتی مهاجران در سواحل میانمار گزارش داد که در آن حدود ۴۲۷ پناهنده روهینگیایی جان خود را از دست دادند.
گفته می‌شود بیش از نیمی از آن‌ها از اردوگاه‌های پناهندگان در بازار کاکس بنگلادش و بقیه از ایالت راخین در میانمار حرکت کرده بودند.
در سال ۲۰۲۵، بیش از ۳ هزار روهینگیایی این سفر خطرناک را آغاز کرده‌اند که ۴۵۷ نفر از آن‌ها کشته یا مفقود شده‌اند.
چشم‌انداز تیره
در پایان آوریل ۲۰۲۵ (۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴) حدود ۱۲۲.۱ میلیون نفر در سراسر جهان به اجبار آواره شدند که نشان‌دهنده یک دهه رشد مداوم در تعداد پناهندگان و دیگر افرادی است که مجبور به مهاجرت شده‌اند؛ در عین حال، افزایش احساسات ضدمهاجر، بیگانه‌هراسی و ناسیونالیسم افراطی، فشار فزاینده‌ای را بر سیاست‌گذاران به‌ویژه در کشور‌های غربی برای تشدید مرز‌ها وارد کرده است.
با آوارگی بیشتر مردم و کاهش مسیر‌های امن و منظم، مهاجرت خطرناک احتمالا افزایش خواهد یافت.
سازمان جهانی بهداشت تایید می‌کند که هر غرق شدنی قابل پیشگیری است و راه‌حل‌هایی وجود دارد؛ برای پناهجویان و مهاجران، این راه‌حل‌ها مسیر‌های امن و قانونی و دسترسی به حمایت‌ها بدون نیاز به ریسک کردن در شرایط خطرناک هستند.
انتهای پیام/
Sunday, 17 August , 2025