امامت مهدوی؛ استمرار تاریخ هدایت و راهبرد آینده بشریت

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه، محمدجواد نجفی؛ سالگرد آغاز امامت حضرت مهدی (عج) را نمی‌توان تنها یک واقعه تقویمی دانست، بلکه باید آن را نقطه‌ای بنیادین در تداوم سنت الهی هدایت به شمار آورد.

در واپسین سال‌های قرن سوم هجری، شیعیان با شرایطی پیچیده و دشوار روبه‌رو بودند: کنترل شدید دستگاه عباسی در سامرا، شهادت پیاپی امامان و محدودیت ارتباط میان مردم و رهبران دینی، فضایی از تردید و نگرانی پدید آورده بود. در چنین شرایطی، با شهادت امام حسن عسکری (ع) و معرفی فرزند خردسال ایشان به‌عنوان امام بعدی، این حقیقت بار دیگر روشن شد که معیار رهبری الهی سن و سال نیست، بلکه نصب و تأیید الهی است.

همان‌گونه که قرآن کریم از سخن گفتن عیسی (ع) در گهواره (مریم: ۳۰) و نبوت یحیی (ع) در کودکی (مریم: ۱۲) یاد می‌کند، امامت حضرت مهدی (عج) نیز در همان سنت الهی جای می‌گیرد. منابعی چون کمال‌الدین شیخ صدوق و الغیبة شیخ طوسی با دقت این رویداد و ابعاد آن را ثبت کرده‌اند.

از همان زمان، اندیشه مهدویت فراتر از یک باور فردی، به ستون اصلی هویت جمعی شیعیان تبدیل شد. دوره غیبت صغری (۲۶۰–۳۲۹ ق) که در آثار تاریخی و روایی به تفصیل بازتاب یافته، به جامعه شیعه آموخت چگونه در نبود دسترسی مستقیم به امام، حیات دینی و سیاسی خود را با تکیه بر عقل و اجتهاد فقیهان استمرار دهد. در حقیقت، فرهنگ مهدویت سازوکاری تاریخی برای حفظ هویت دینی و سیاسی بود؛ سازوکاری که هم توانست شیعه را از بحران‌های پی‌درپی عبور دهد و هم بذر امید و پایداری را در نسل‌های بعدی بکارد.

اهمیت این واقعه، البته محدود به گذشته نیست. امروز نیز یادآوری آغاز امامت آن حضرت، برای ما یک پیام راهبردی دارد. در جهانی که قدرت‌های سلطه‌گر تلاش می‌کنند نظم‌های سیاسی را به سود خود بازسازی کنند، فرهنگ مهدویت، مفهوم «انتظار» را به‌عنوان یک کنش فعال و تمدنی به ما عرضه می‌کند. در نگاه روایات، انتظار به معنای آماده‌سازی فرد و جامعه است؛ همان‌گونه که امام صادق (ع) فرموده‌اند: «هر کس می‌خواهد از یاران قائم باشد، باید منتظر بماند و در این مدت به ورع و اخلاق نیکو عمل کند» (الغیبة نعمانی، ص ۲۰۰). این سخن روشن می‌سازد که انتظار، مساوی با انفعال و سکوت نیست، بلکه مسئولیتی بزرگ برای ایجاد بسترهای ظهور است: گسترش عدالت، مبارزه با فساد، تولید علم و فرهنگ، و آمادگی برای ورود به مرحله‌ای نوین از تاریخ بشر.

از این منظر، سالگرد امامت حضرت مهدی (عج) پیوند زنده میان گذشته و آینده است. این روز، ما را به تأمل در سیر تاریخ شیعه و نیز به بازاندیشی در وظایف امروزمان فرا می‌خواند. همان‌گونه که پیشینیان با امید به ظهور توانستند هویت دینی خویش را در سخت‌ترین شرایط حفظ کنند، امروز نیز ما وظیفه داریم با عمل، بصیرت و تلاش تمدنی، بستر تحقق آن وعده الهی را فراهم آوریم. چنین است که امامت مهدوی، هم استمرار تاریخ هدایت الهی است و هم نقشه راهی برای آینده بشر.