آیین‌نامه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های تحت مدیریت دولت

کلیه دستگاه‌های اجرایی ذیل قوه مجریه

هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۴/۴/۱۱ به پیشنهاد شماره ۵۰۰۳۱۹ مورخ ۱۴۰۳/۹/۲۹ سازمان برنامه و بودجه کشور با همکاری وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های تحت مدیریت دولت را به شرح زیر تصویب کرد.

آیین‌نامه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های تحت مدیریت دولت

ماده ۱- در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

۱- مسئولیت اجتماعی شرکتی: تعهد و رویکرد یک شرکت در پرداختن به ابعاد اقتصادی اجتماعی، فرهنگی و محیطی فعالیت‌های خود در قبال جامعه محیط زیست و ذی‌نفعان که در راستای تأمین مصالح عمومی با رعایت منافع شرکت و با هدف رشد و پیشرفت متوازن جامعه و پیشگیری یا جبران آسیب‌های مختلف به مردم منطقه و جامعه کمک میکند.

۲- شرکت: شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۴) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶ با اصلاحات بعدی و ماده (۴) قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ۱۳۶۶ با اصلاحات بعدی شامل کلیه بانک‌ها بیمه‌ها و مؤسسات انتفاعی تابعه و وابسته به دولت از جمله شرکت‌هایی که شمول قوانین و مقررات عمومی بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است نظیر شرکت ملی نفت ایران شرکت ملی گاز ایران شرکت صنایع ملی پتروشیمی سازمان بنادر و دریانوردی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران سازمان مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های تابعه و وابسته به آنها سازمان هواپیمایی کشوری شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران مادر تخصصی شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی «ره» شرکت شهرک‌های کشاورزی و نیز شرکت‌های تابعه صندوق‌های بازنشستگی و همچنین شرکت‌های تابعه مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی با شرکت‌هایی که دولت در آنها سهامدار عمده نبوده اما انتخاب اکثریت اعضای هیئت مدیره آنها بر اساس نظر دولت یا دستگاه‌های اجرایی تحت نظارت دولت انجام می‌شود.

۳- جوامع محلی: گروهی از مردم که در مناطق فعالیت شرکت ساکن یا مستقر بوده و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از فعالیت‌های آنها تأثیر می‌پذیرند.

۴- شورا: شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان محل فعالیت شرکت موضوع ماده (۳۱) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵ با اصلاحات بعدی

۵- سازمان استان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان

۶- دستگاه اجرایی: دستگاه اجرایی مرتبط با برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی

۷- سامانه: سکوی یکپارچه مالی دولت موضوع بند (ب) ماده (۱۳) قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳

ماده ۲- زمینه‌های عمل به مسئولیت اجتماعی شرکتی و مصادیق آن به شرح زیر است:

۱- مسئولیت‌پذیری شرکت در جوامع محلی پذیرش مسئولیت و پاسخگویی شرکت در برابر آثار و پیامدهای منفی ناشی از فعالیت‌ها و تصمیم‌ها جبران خسارات اصلاح رویه‌ها و جلوگیری از تکرار آسیب‌های وارده (با اولویت نسبت به موارد بعدی).

۲- مشارکت در توسعه جوامع محلی شامل:

الف- پیشگیری یا جبران خسارت‌های ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و غیرمترقبه.

ب- توسعه آموزش مهارتهای مورد نیاز بازار کار به منظور توانمندسازی نیروی انسانی با هدف شکوفایی ظرفیت‌های توسعه محلی کمک به توسعه کسب و کارهای خرد و متوسط و خوداشتغالی و حمایت از توسعه و تجهیز هنرستان‌ها و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارتی.

پ- حمایت از اقشار کمتر برخوردار یا نیازمند حمایت بر اساس آزمون وسع مبتنی بر ثبت شناسه ملی و شناسه پستی با رویکرد عدالت محوری و حفظ کرامت انسانی به ویژه در جهت رفع تبعیض آموزشی محرومیت زدایی و کمک به کاهش فقر و بیکاری.

ت- پیشبرد برنامه نهضت مدرسه سازی و تجهیز مدارس با اولویت آموزش همگانی با کیفیت.

ث- تأمین بهداشت عمومی و کمک به اجرای برنامه‌های پیشگیری از بیماری‌ها در زمینه‌های ارتقای وضعیت بهداشت محیط بهداشت کار و شاغلان بهداشت مدارس و تغذیه دانش آموزان بهداشت خانواده آموزش بهداشت و ارتقای دسترسی به خدمات و امکانات سلامت.

ج- پیشگیری یا جبران آسیب‌های اجتماعی با اولویت زنان کودکان نوجوانان سالمندان و افراد دارای معلولیت.

چ- حفظ و احیای منابع آب و خاک با اولویت اجرای طرح‌های آبخیزداری لایروبی، مرمت و احیای قنوات ارتقای تاب آوری محیط زیستی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و آموزش همگانی محیط زیست.

ح- حفظ و احیای میراث فرهنگی ملموس و ناملموس ایجاد و تقویت زیر ساخت‌های گردشگری عمومی و حمایت از هنرمندان.

خ- مشارکت در طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای مورد نیاز با رویکرد عدالت محوری و محرومیت‌زدایی.

د- کمک به توسعه ورزش همگانی و مناسب سازی اماکن و فضاهای ورزشی عمومی.

ذ- حمایت از فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی هنری و رسانه ای به منظور تقویت هویت ملی و افزایش نشاط اجتماعی.

ر- کمک به ساخت تجهیز و تعمیر فضاهای ورزشی و خوابگاه‌های دانشگاه‌ها و محل اقامت پزشکان در مناطق محروم و کم برخوردار.

ز- کمک به تولید محتوای رسانه ای به منظور ترویج و معرفی افتخارات منطقه‌ای و محلی.

ژ- استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و اقتصاد رقومی (دیجیتال) پایدار یا فناوری‌های سبز داده پایه.

س- ترویج فرهنگ بهینه سازی مصرف انرژی.

۳- پایداری توسعه: تعهد به حفظ حقوق نسلهای آینده با رویکرد ایجاد توازن و تعادل در استفاده از منابع و سرمایه‌های ملی

۴- حفاظت و بهبود محیط زیست: مدیریت آثار منفی فعالیت‌ها و تصمیم‌های شرکت با رعایت استانداردهای محیط زیستی و پیاده سازی طرح‌ها و برنامه‌های احیاء و حفاظت از زیستگاه‌ها و گونه‌های گیاهی و جانوری از قبیل مصرف پایدار منابع توسعه اقتصاد چرخشی در زنجیره ارزش شرکت تولید محصولات و ارائه خدمات سازگار با محیط زیست کاهش انتشار کربن و گازهای گلخانه ای مدیریت پسماند و بازیافت حفاظت از منابع آب حفاظت از تنوع زیستی کاهش آلودگی هوا و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر.

ماده ۳- شرکت مجاز است پس از ایفای تعهدات و تکالیف قانونی خود با رعایت قوانین و مقررات مربوط و تصویب در مجمع عمومی شرکت در سقف مصوبه اعلامی مجمع نسبت به انجام مسئولیت اجتماعی شرکتی در چهارچوب ماده (۲) این آیین‌نامه اقدام کند.

تبصره- حداکثر میزان اختصاص منابع به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی سالانه تا سه درصد (۳) درآمد شرکت است.

ماده ۴- سازمان برنامه و بودجه کشور و شورا موظفند بر اساس برنامه آمایش سرزمین طرح‌های پیشنهادی مرتبط با انجام مسئولیت اجتماعی شرکتی را تا پایان شهریورماه هر سال در سامانه بارگذاری یا به روز رسانی کنند.

ماده ۵- شرکت موظف است در صورت تصویب بودجه مسئولیت اجتماعی شرکتی در مجمع عمومی خود حداکثر تا پایان مهرماه هر سال برنامه‌های پیشنهادی مربوط را با رعایت مفاد ماده (۲) این آیین‌نامه و با اولویت طرح‌های موضوع ماده (۴) این آیین‌نامه به دبیرخانه شورا ارائه نماید.

تبصره ۱- شورا مکلف است ظرف دو ماه از زمان ارائه برنامه‌های پیشنهادی شرکت را بر اساس برنامه آمایش سرزمین برنامه توسعه استان و مصوبات شورا در مناطق فعالیت شرکت و با توجه به اولویت برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی میزان هزینه و نحوه اجرا از منظر اهمیت تأثیر پذیری و تأثیر گذاری در جوامع محلی مورد بررسی قرار دهد و نتیجه بررسی موافقت مخالفت یا اعمال (اصلاحات را در سامانه بارگذاری و به شرکت اعلام نماید.

تبصره ۲- شرکت میتواند علاوه بر مسئولیت اجتماعی شرکتی در جوامع محلی پیشنهاد لازم به سایر جوامع محلی همان استان را به سازمان استان برای طرح در شورا ارائه دهد.

تبصره ۳- شرکت بیست و پنج درصد (۲۵) از اعتبار مسئولیت اجتماعی شرکتی خود را با نظارت و راهبری معاونت رئیس جمهور در امور توسعه روستایی و مناطق محروم کشور با اولویت پیشبرد برنامه نهضت مدرسه سازی با تأکید بر نیاز استانهای محروم و کم برخوردار و عشایری مبتنی بر اطلاعات سامانه اختصاص می دهد.

تبصره ۴- شرکت‌های با گستره فعالیت ملی که فاقد واحدهای استانی میباشند مکلفند اعتبار مسئولیت اجتماعی شرکتی خود را حداقل در سه استان با اولویت مناطق کم برخوردار و محروم مطابق فرایند این آیین‌نامه هزینه نمایند.

ماده ۶- شرکت موظف است پس از ابلاغ برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی از سوی دبیرخانه شورا کمکهای غیر نقدی و منابع مربوط به فعالیت‌های هزینه ای را از طریق تفاهم نامه مشترک با دستگاه اجرایی و حسب مورد سازمان استان یا سازمان برنامه و بودجه کشور اجرایی نماید. در خصوص طرح‌های عمرانی با اولویت تکمیل طرح‌های نیمه تمام موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه منابع مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکتی به حساب سایر منابع دستگاه اجرایی واریز و پس از مبادله موافقتنامه حسب مورد با سازمان استان یا سازمان برنامه و بودجه کشور اجرا می‌شود.

تبصره- مصارف و منابع مسئولیتهای اجتماعی شرکتی حسب مورد باید در صورت عدم مغایرت با قوانین و مقررات مربوط در فصول هزینه و سایر منابع موافقت‌نامه‌های متبادله دستگاه اجرایی درج شود شرکت دستگاه اجرایی ذی نفعان و سایر ارکان اجرایی موظفند تعهدات خود را در برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی مطابق تفاهم نامه و موافقت‌نامه اجرا نمایند.

ماده ۷- شرکت موظف است گزارش ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی خود را در قالب سرفصل مجزا و مشخص در گزارش عملکرد سالانه به حسابرس و بازرس قانونی و مجمع عمومی بر اساس استانداردهای پایداری حسب مورد ارائه دهند و در صورتهای مالی افشاء کنند. گزارش مزبور باید شامل عناوین سرفصل موضوع و میزان هزینه کرد وجوه مربوط به ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی باشد.

ماده ۸- سازمان استان موظف است گزارش سالانه مسئولیت اجتماعی شرکتی شرکت‌های مربوط مشتمل بر شاخصهای عملکردی و تأثیرات مهم اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی در قبال جوامع محلی را به سازمان برنامه و بودجه کشور ارائه نماید سازمان برنامه و بودجه کشور ضمن ارزیابی گزارش یاد شده آن را به صورت عمومی منتشر و به منظور جلوگیری از انحراف عملکرد این آیین‌نامه از اهداف سالانه اقدامات لازم را پیش بینی میکند دستگاه اجرایی ملی یا استانی و سایر دستگاه‌های ذی ربط مکلف به همکاری در تهیه گزارش و ارائه اطلاعات مورد نیاز هستند.

ماده ۹- به منظور ایجاد شفافیت انضباط بخشی نظارت پذیری و فراهم کردن امکان دسترسی عمومی تمامی اقدامات مربوط به انجام مسئولیت اجتماعی شرکتی در سامانه درج می‌شود. شرکت شورا، سازمان استان دستگاه اجرایی سازمان برنامه و بودجه کشور و سایر ارکان اجرایی مکلفند کلیه اقدامات فرایندهای اجرایی و اطلاعات مرتبط از قبیل چگونگی انتخاب و ارائه پیشنهاد موضوع اجرای مسئولیت اجتماعی شرکتی فرایند بررسی و تصویب در شرکت نتایج بررسی پیشنهادها نحوه انتخاب مجریان و پیمانکاران چگونگی اجرای طرح‌ها عملیات مالی و مراحل اجراء پیشرفت اتمام و بهره‌برداری از طرح را در سامانه بارگذاری نمایند.

ماده ۱۰- دستگاه اجرایی مکلف است هر دو سال یک بار گزارش ارزیابی اثربخشی اجرای این آیین‌نامه در خصوص برنامه‌های مسئولیت اجتماعی مرتبط با خود را در قالب طرح‌های تحقیقاتی انجام شده توسط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی غیر وابسته منتشر و در سامانه بارگذاری نماید.

ماده ۱۱- هر گونه اجرای برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی خارج از چهار چوب این آیین‌نامه توسط شرکت ممنوع است.

ماده ۱۲- دستگاه اجرایی موظف است بر اساس تفاهم نامه تنظیمی با شرکت و در چهارچوب برنامه زمان بندی و اعتبار مصوب نسبت به انجام تکالیف مرتبط با این آیین‌نامه اقدام نماید. سازمان استان گزارش موارد عدم رعایت مفاد این آیین‌نامه توسط دستگاه اجرایی را ضمن بارگذاری در سامانه به رئیس شورا ارائه میدهد.

محمدرضا عارف – معاون اول رئیس جمهور