کتاب مفردات، اثری جامع در حوزه زبان‌شناسی مدرن عربی است و بر بازاندیشی در شیوه آموزش، درک درست دانش صرف، نظام‌های اشتقاقی و قواعد آوایی در زبان عربی متمرکز است.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب مفردات، اثری جامع در حوزه زبان‌شناسی مدرن عربی است و بر بازاندیشی در شیوه آموزش، درک درست دانش صرف، نظام‌های اشتقاقی و قواعد آوایی در زبان عربی متمرکز است، به ویژه برای دانشجویان و مدرسانی که می‌خواهند از روش‌های نو در آموزش‌های خود استفاده کنند.

این اثر با بهره‌گیری هم‌زمان از منابع کلاسیک عربی و نظریه‌های نوین زبان‌شناسی، سازوکار درونی ساخت واژه و الگوهای صرفی افعال را برای خواننده آشکار می‌سازد؛ با مثال‌هایی عملی از واژگان قرآنی و غیر قرآنی. رویکرد علمی اما قابل‌فهم آن، این کتاب را به یکی از معدود منابع فارسی‌زبان تبدیل کرده که زبان عربی را به عنوان یک نظام زنده زبانی، مبتنی بر ساختار، کارکرد و معنا معرفی می‌کند.

پاسخی علمی به ناکارآمدی آموزش سنتی

از جمله ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موارد گوناگونی اشاره کرد. این کتاب به‌جای بازتولید دستور زبان نسخه‌ای و تجویزی، منطق صرف زبان عربی را با ابزارهای زبان‌شناسی ساخت‌گرا، آواشناسی و نظریه صرف بازسازی می‌کند. اثری مناسب برای فارسی‌زبانان و عرب‌زبانانی که به دنبال درکی کارکردی (نه صرفاً شکلی) از زبان عربی هستند.

تحلیل نظام‌مند اوزان افعال (أبنیه)

با ارائه توضیحاتی روشن و مبتنی بر کارکرد، کتاب به بررسی الگوهای افعال سه حرفی و بیش از سه حرفی که بسیار پراهمیت هستند می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه هر وزن به‌صورت معنادار و قابل پیش‌بینی، دلالت جمله را تغییر می‌دهد. موارد به‌ظاهر بی‌قاعده یا استثنایی نیز با تکیه بر شواهد زبان‌شناختی تبیین شده‌اند.

تحلیل فرآیندهای صرف-آوایی

فرآیندهایی همچون إعلال (دگرگونی مصوت ها)؛ (إبدال (جانشینی همخوان؛ ادغام و تعریب (عربی‌سازی واژه‌ها) به عنوان پدیده‌هایی طبیعی در آواشناسی مدرن تحلیل شده‌اند، نه به‌عنوان استثنائات صرفی؛ و از این طریق شکاف میان نحو سنتی و آواشناسی مدرن پر شده است.

معناشناسی، اشتقاق و گسترش واژگان

مباحثی چون ترادف، تضاد، چندمعنایی، گسترش مجازی، ارتقای معنایی (= تصعید) و واژه‌سازی (= تولید) به‌تفصیل بررسی شده‌اند، همراه با نمونه‌های واقعی که نشان می‌دهند چگونه معنا در بافت‌های گوناگون تحول می‌یابد.

راهنمای عملی تحلیل ساختاری

دانشجو می‌آموزد چگونه واژگان پیچیده را به اجزای سازنده آن‌ها: ریشه، وزن، پیشوند و پسوند، تجزیه و معنای آن‌ها را به‌شکل تحلیلی بازسازی کند. این توانایی، او را قادر می‌سازد تا فرهنگ‌لغات و متون عربی را به‌صورت نقادانه بخواند، نه اینکه صرفاً آن‌ها را حفظ کند.

مخاطبین این کتاب تمامی دانشجویان و مدرسان زبان و دستور عربی، اعم از عرب‌زبان یا غیرعرب، زبان‌شناسان متخصص در صرف و آواشناسی زبان‌های سامی، پژوهشگران حوزه واژه‌شناسی عربی، ساخت واژه و زبان‌شناسی تاریخی، طراحان برنامه درسی که به دنبال به‌روزرسانی آموزش زبان عربی‌اند و زبان‌آموزان پیشرفته‌ای که خواهان درک عمیق‌تری از ساخت واژه در زبان عربی هستند.

این کتاب که توسط انتشارات دانشگاهی سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها) در سال ۱۳۹۹ منتشر شده است.