تسلیحات شیمیایی ابزار‌ها یا موادی هستند که به وسیله آنها انسان‌ها و یا موجودات زنده را هدف قرار می‌دهند و به دلیل آثار ویرانگر آن یک کنوانسیون به نام کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی در سال ۱۹۹۷ میلادی برای جلوگیری از توسعه، تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های شیمیایی اجرایی شد.
کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی (CWC) توسعه، تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های شیمیایی را ممنوع می‌کند و اعضا را مستلزم نابودی هم تاسیسات تولید سلاح‌های شیمیایی و هم خود سلاح‌ها می‌کند.
این کنوانسیون در کنفرانس خلع سلاح و مجمع عمومی سازمان ملل در ۱۳ ژانویه ۱۹۹۳ (۲۳ دی ۱۳۷۱) تصویب شده و در تاریخ ۲۹ آوریل ۱۹۹۷ (۹ اردیبهشت ۱۳۷۶) اجرایی شد. این کنوانسیون از ۲۴ ماده تشکیل شده است.
کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی ممنوعیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی مندرج در پروتکل ۱۹۲۵ ژنو را با ممنوعیت استفاده از آنها تحت هر شرایطی تقویت می‌کند.
کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی همچنین کمک و حمایت از کشور‌های مورد حمله یا تهدیدشده با سلاح‌های شیمیایی، همکاری در استفاده مسالمت‌آمیز از مواد شیمیایی، محدودیت در انتقال برخی مواد شیمیایی به دولت‌های غیرعضو و تحریم‌ها در پاسخ به نقض مفاد آن را فراهم می‌کند.
سلاح شیمیایی چیست؟
تسلیحات شیمیایی ابزار‌ها یا موادی هستند که به وسیله آنها انسان‌ها و یا موجودات زنده را هدف قرار می‌دهند. براثر تماس مستقیم این مواد با هر قسمت از بدن جاندار، بدن وی آلوده شده و جاندار به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌شود.
تسلیحات شیمیایی می‌توانند به صورت جامد، مایع و یا گاز استفاده شوند.
تسلیحات شیمیایی از نظر نظامی به ۶ گروه سمی و کشنده، ناتوان‌کننده، استفاده برای کنترل اغتشاش‌ها، دودزا، ضد گیاه و شعله‌ها و آتش‌زا تقسیم می‌شوند.
سابقه استفاده از تسلیحات شیمیایی
نخستین بار آمریکایی‌ها در سال ۱۷۶۳ میلادی سلاح شیمیایی را علیه سرخپوستان این قاره، به کار گرفتند.
سلاح‌های شیمیایی برای نخستین‌بار در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) مورد استفاده قرار گرفتند؛ حمله‌های شیمیایی بیش از یک میلیون نفر از نظامیان را تحت تاثیر قرار داده و حدود ۹۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند.
آلمانی‌ها در ۲۲ آوریل ۱۹۱۵ در منطقه یپرس در مرز بلژیک، با به‌کارگیری ۱۶۸ هزار تن گاز کلر حدود ۵ هزار نفر از سربازان انگلیسی و فرانسوی را کشتند. این روز به نوعی روز تولد جنگ شیمیایی نام گرفت.
آمریکایی‌ها نیز در جنگ ویتنام نیز هزاران تن عامل نارنجی را بر روی جنگل‌های منطقه ریختند تا این منطقه را به بیابان تبدیل کنند.
بخش عمده این ماده را نیز آلمان‌ها در اختیار آمریکایی‌ها قرار دادند. هنوز پس از ده‌ها سال در ویتنام کودکان معلول به دنیا می‌آیند.
- بیشتر بخوانید:
- ۷۵ سالگی تصویب کنوانسیون ژنو؛ قوانینی برای جنگ و صلح
- محیطزیستکشی در غزه؛ تاثیر نزاعهای جهانی بر اکوسیستم زمین
در سال‌های پس از آن، سلاح‌های شیمیایی بار‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند که مهم‌ترین آنها در جنگ تحمیلی ۸ ساله علیه ایران بود.
آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی نیز در طول دهه‌های رویارویی خود در جنگ سرد (۱۹۴۵-۱۹۹۱)، انبار‌های عظیمی از سلاح‌های شیمیایی ایجاد کردند.
سکوت غرب در واکنش به استفاده از تسلیحات شیمیایی
کشور‌های غربی به‌عنوان استفاده‌کنندگان اصلی تسلیحات شیمیایی، حتی در برخی موارد از استفاده از سلاح‌های شیمیایی حمایت نیز کردند؛ وینستون چرچیل، سیاستمدار انگلیس می‌گفت: من به شدت طرفدار استفاده از گاز سمی علیه قبایل غیرمتمدن هستم.
در عین حال، کشور‌های غربی درباره استفاده متحدان استبدادی خود از تسلیحات شیمیایی نیز سکوت و حتی حمایت می‌کردند؛ مهم‌ترین نمونه در این زمینه حمایت از رژیم صدام در جنگ علیه ایران در زمینه تسلیحات شیمیایی است.
این کشور‌ها تامین کنندگان تسلیحات شیمیایی رژیم صدام بودند.
غرب عامل تجهیز رژیم صدام به تسلیحات شیمیایی
رژیم صدام در جنگ خود علیه ایران به‌طور مداوم از تسلیحات شیمیایی استفاده کرد.
آمریکا و کشور‌های اروپایی مانند هلند و آلمان از مهم‌ترین تامین‌کنندگان تسلیحات شیمیایی رژیم صدام بودند.
حمله‌های شیمیایی رژیم صدام علیه ایران آخرین موارد مجموعه حمله‌های شیمیایی بودند که دولت دونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا از آنها اطلاع داشت، اما آنها را فاش نکرد.
مقام‌های آمریکایی سال‌ها موضوع آگاهی خود از حمله‌های شیمیایی رژیم بعث به ایران را تکذیب و اصرار داشتند که رژیم صدام هرگز اعلام نکرد که از تسلیحات شیمیایی استفاده خواهد کرد.
مجامع بین‌المللی و کشور‌های غربی حامی رژیم بعث با وجود ارتکاب جنایت هولناک استفاده از جنگافزارهای شیمیایی در سردشت، در برخوردی دوگانه و در جهت تامین منافع ابرقدرت‌ها و مستکبران جهانی هیچ اقدامی در جلوگیری از ادامه تجاوز رژیم بعث نکردند. آنها حتی رژیم جنایتکار صدام را نه تنها ملامت نکردند، بلکه بی‌اعتنا از نقض آشکار حقوق بین‌الملل رژیم بعث گذشتند.
انتهای پیام/
Wednesday, 9 July , 2025