چهارمین گزارش ملی یو.پی.آر جمهوری اسلامی ایران ازسوی ستاد حقوق بشر به‌عنوان مرجع ملی سازوکار یو.پی.آر، براساس اسناد و اصول راهنمای مرتبط تدوین شد.
گزارش دور چهارم یو.پی.آر جمهوری اسلامی ایران براساس اسناد و اصول راهنمای مرتبط تدوین شده است؛ پس از تصویب توصیه‌های دور سوم، در گام نخست، ستاد حقوق بشر به‌عنوان مرجع ملی سازوکار یو.پی.آر، کمیته ملی پیگیری اجرای توصیه‌های پذیرفته‌شده متشکل از نمایندگان دستگاه‌ها و به‌موازات آن کمیته مشورتی سازمان‌های مردم‌نهاد را تاسیس کرد؛ توصیه‌ها به‌صورت موضوعی دسته‌بندی و جهت اجرا و ارائه گزارش به دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های مردم‌نهاد ذی‌ربط ابلاغ و تدوین و ارائه گزارش میان‌دوره‌ای نیز مقرر شد.
نشست‌های متعدد جهت هماهنگی و ارزیابی نحوه عملکرد آن‌ها برگزار شد؛ متعاقب دریافت گزارش‌های مربوطه، کمیته تدوین با حضور نمایندگان نهاد‌های ذی‌ربط تشکیل و پس از بررسی دقیق گزارش عملکرد سازمان‌ها و مورد توجه قرار دادن نظر‌های نمایندگان جامعه مدنی، گزارش حاضر را تهیه و تدوین کرد.
- بیشتر بخوانید:
- گزارش یو. پی. آر؛ از رسیدگی به مسائل متقاطع تا اجرای حقوق مدنی و سیاسی
- گزارش ملی یو. پی. آر؛ از همکاری با نهاد‌های حقوق بشری تا اقدام برای حمایت و ارتقای حقوق بشر
بخش سوم این گزارش به شرح زیر است:
اجرای توصیه‌های دور سوم در چارچوب حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
۱. حق بر آموزش
شکاف جنسیتی در امر آموزش ۲ سطح ابتدایی و متوسطه به‌طور کامل رفع شده و درصد نام‌نویسی دانش‌آموزان دختر در مقطع دبستان ۱۱۵ درصد و در مقطع دبیرستان ۸۴ درصد رشد یافته است؛ در حال حاضر، نسبت دانش‌آموزان دختر به پسر ۴۹ درصد است که این نسبت تقریبا برابر با نسبت زنان در سطح جامعه است.
تعداد دانش‌آموزان در تمامی مقاطع تحصیلی در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳، ۱۶.۲۰۰.۰۰۰ نفر است که نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۱.۱۰۰.۰۰۰ دانش‌آموز به نظام آموزشی افزوده شده است.
تمامی دانش‌آموزان به آموزش رسمی کشور دسترسی دارند و اخراج دانش‌آموزان به هر دلیل ممنوع است؛ کودکانی که از حق آموزش به‌واسطه دلایلی اعم از ترک تحصیل، بیماری و … محروم میشوند، از آموزش غیرحضوری براساس مقررات ناظر بر موسسه‌های آموزش از راه دور برخوردار میشوند؛ برخی اقدام‌ها برای جلوگیری از بازماندگی تحصیل به شرح زیر است:
جرم‌انگاری جلوگیری از تحصیل دانش‌آموزان در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان (مصوب ۱۳۹۹)؛ تصویب آیین‌نامه اجرایی مدارس در شورای عالی آموزش‌وپرورش (مرداد ۱۴۰۰)؛ ایجاد تنوع در فرصت‌های آموزشی برابر جهت گسترش و همگانی‌سازی آموزش نظیر مدرسه‌های روستا مرکزی، آموزش از راه دور و مدارس شبانه‌روزی؛ ایجاد سامانه اختصاصی شناسایی و جذب بازماندگان از تحصیل؛ استفاده از ظرفیت‌های برون‌سازمانی خیرین، سمن‌ها و … برای حمایت از افراد بازمانده از تحصیل شناسایی‌شده؛ برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه در جهت جبران افت تحصیلی دانش‌آموزان جذب‌شده؛ توانمندسازی کارشناسان و مدیران برای مداخله مؤثر در کاهش نرخ بازماندگی از تحصیل.
در راستای سوادآموزی همگان، تعداد ۱.۱۴۶.۵۲۹ نفر در دوره‌های مختلف از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲، تحت پوشش نهضت سوادآموزی قرار گرفتند؛ حدود ۴۸ درصد از فعالیت‌های سوادآموزی به مناطق روستایی اختصاص یافته است؛ همچنین نهضت سوادآموزی با هدف ارتقا سواد در جامعه عشایری، در طول سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲، ۹۳۰۳۱ نفر را آموزش داده است.
در شرایط اضطراری همه‌گیری کرونا، از ظرفیت سامانه الکترونیکی شاد و سازمان صداوسیما در کنار آموزش حضوری استفاده شد.
در رابطه با آموزش به کودکان غیرایرانی، در سال تحصیلی ۱۴۰۲ تعداد دانش‌آموزان غیرایرانی ثبت‌نام‌شده در مدارس ایرانی برابر با ۶۱۴ هزار و ۱۹۹ نفر بوده است که از این تعداد ۵۱ درصد پسر و ۴۹ درصد دختر بوده‌اند؛ دانش‌آموزان افغانستانی بیش از ۹۳ درصد دانش‌آموزان غیرایرانی مشغول به تحصیل در ایران را تشکیل می‌دهند.
تحصیل دانش‌آموزان دارای معلولیت در مدارس همگانی فراگیر رشد ۲۰ درصدی داشته است؛ همچنین برای کودکان دارای معلولیت به‌ویژه در مناطق روستایی و کم برخوردار خدماتی ازجمله سرویس حمل‌ونقل رایگان، کتب درسی مناسب‌سازی‌شده با حداقل قیمت، اعطای رایگان کاغذ بریل برای کودکان نابینا و … ارائه می‌شود.
آموزش زندانیان از طریق دوره‌های سه‌گانه نهضت سوادآموزی، نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی انجام می‌شود.
در رابطه با آموزش عالی، تعداد ۳.۲۴۹.۶۰۱ نفر در مقاطع مختلف مشغول به تحصیل هستند که بیش از ۵۰ درصد آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهند؛ نسبت زنان عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها به بیش از ۳/۳۳ درصد افزایش یافته است؛ همچنین زنان ۴۰ درصد از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی و ۶۰ درصد از جامعه¬ معلمان را تشکیل می‌دهند.
۲. حق بر سلامت
نظام شبکه بهداشت و درمان ایران با فعالیت‌های خود توانسته است پوششی در حدود ۹۳ درصد برای مردم روستایی و ۹۸ درصد برای مناطق شهری به‌منظور دسترسی به خدمات سطح اول ایجاد کند؛ با هدف کاهش مالی هزینه‌های سلامت و درمان برای شهروندان، ساماندهی خدمات بیمارستانی و ارتقا کیفیت و دسترسی عادلانه مردم به خدمات درمانی طرح تحول نظام سلامت در حال اجرا است؛ برخی از نتیجه‌های اجرای این طرح به شرح جدول زیر است:
کاهش سهم مردم از هزینه بستری از ۳۷ درصد به ۳ درصد برای روستاییان و ۶ درصد برای شهرنشینان و حمایت مالی از ۲۶ میلیون بیمار بستری؛ کاهش ارجاع مردم برای تهیه دارو و تجهیزات پزشکی به بیرون از بیمارستان به کمتر از ۳ درصد؛ افزایش ۴۷ درصدی جذب پزشک در مناطق روستایی، عشایر و شهر‌های زیر ۲۰ هزار نفر؛ اختصاص یک پایگاه سلامت به ازای متوسط هر ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت مناطق حاشیه‌نشین و شهری؛ اختصاص یک مرکز خدمات جامع سلامت برای هر ۲۵ تا ۵۰ هزار نفر جمعیت مناطق حاشیه‌نشین و شهری همراه با ارائه خدمات تغذیه‌ای و روانشناسی؛ ایجاد تعداد ۱۲۶ خانه بهداشت عشایری و تهیه و تجهیز ۴۰۰ کانکس خانه‌های بهداشت عشایری؛ ساخت و توسعه ۱۷۸ بیمارستان؛ راه‌اندازی تعداد ۸۰ مرکز جهت ارائه خدمات دندانپزشکی به بیماران خاص و صعب‌العلاج در ۱۰ کلان منطقه کشور.
در راستای تامین سلامت و مراقبت‌های بهداشت مادر و کودک به اهم اقدام‌ها اشاره می‌شود:
کاهش شاخص نرخ مرگ‌ومیر کودکان زیر ۵ سال از ۱۴.۲ (از هر ۱۰۰۰ نفر) در سال ۱۳۹۸ به ۱۳ در سال ۱۴۰۲؛ کاهش نرخ مرگ‌ومیر مادران باردار در کشور به ۲۰ در ۱۰۰ هزار تولد زنده؛ تحقق بیمه ۱۰۰ درصدی درمان ناباروری؛ انجام بیش از ۳۰۰ هزار زایمان در مراکز دولتی به‌صورت رایگان و انجام بیش از ۹۵ درصد از زایمان‌ها توسط متخصصین زنان و زایمان؛ راه‌اندازی ۳۴ بیمارستان تک تخصصی برای حمایت از مادر و کودک؛ اجرای طرح کمک‌معیشت به‌منظور حمایت تغذیه مادران باردار و شیرده مبتلا به سوءتغذیه در خانوار‌های نیازمند با تمرکز بر استان‌های کمتر برخوردار.
اهم اقدام‌های حمایتی از بیماران خاص، صعب‌العلاج و نادر در سال‌های ۱۳۹۹-۱۴۰۳ به شرح زیر است:
رایگان کردن برخی هزینه‌های درمانی بیماران خاص تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی؛ پوشش بیمه‌ای بیش از ۱۹۶ قلم دارو؛ ارائه خدمات تزریق دارو‌های شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، براکی‌تراپی، انجام دیالیز، تزریق خون و انواع فاکتور‌های خونی، آزمایشات تخصصی تشخیص پیش از تولد بیماری‌های هموفیلی و تالاسمی به‌صورت رایگان.
میزان بیمه‌شدگان تحت پوشش تامین اجتماعی، بیمه سلامت و بیمه روستاییان و عشایر از ۴۴۰۹۰۰۲۰ نفر در سال ۱۳۹۹ به ۴۸۳۱۷۷۰۹ نفر در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است.
اهم اقدام‌ها برای مقابله با شیوع کووید-۱۹ به شرح زیر است:
تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا با ریاست رئیس‌جمهور؛ انجام واکسیناسیون رایگان و عمومی در سه نوبت در سراسر کشور؛ راه‌اندازی تیم‌های سیار واکسیناسیون جهت تزریق واکسن سالمندان ساکن در روستا‌های دوردست و سالمندان ناتوان در شهر؛ اجرای کارزار آموزشی مقابله با کرونا برگزاری کارزار‌های آموزشی و تهیه مواد آموزشی و توزیع آن و انتشار در فضای مجازی؛ فعال‌سازی مراکز خدمات جامع سلامت منتخب ۱۶ ساعته جهت ارائه خدمات مراقبتی، پزشکی و … در راستای پیشگیری از کرونا و ارائه خدمات رایگان به بیماران مشکوک؛ تولید و توزیع اقلام بهداشتی در سراسر کشور؛ انجام مشاوره سلامت روان و تغذیه جهت بیماران کرونایی و خانواده‌های آن‌ها؛ توزیع بسته‌های بهداشتی در بین گروه‌های پرخطر به‌صورت رایگان؛ پرداخت مقرری بیکاری به بیکارشدگان ایام شیوع بیماری کرونا به تعداد ۱,۲۶۸,۱۰۹ نفر ماه؛ امهال حق بیمه سهم کارفرما (۲۰ درصد) برای فعالیت‌های آسیب‌دیده از شیوع کرونا؛ بخشودگی جرایم کارفرمایان واحد‌های تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی و اصناف؛ پرداخت غرامت دستمزد به بیمه‌شدگان مبتلا شده به بیماری کرونا به تعداد ۴۴۶,۹۱۶ نفر؛ مشارکت آگاهانه و مبتنی بر عقلانیّت شهروندان در رعایت توصیه‌های بهداشتی.
۳. حقوق مربوط به برخورداری از استاندارد‌های مناسب زندگی
رویکرد ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، رفع محرومیت و تبعیض از همه جغرافیای کشور و ایجاد توسعه پایدار در سراسر کشور به‌ویژه مناطق کم‌برخوردار بوده است.
اهم اقدام‌های تقنینی به شرح زیر است:
اختصاص بخش قابل‌توجهی از قانون برنامه توسعه ششم (۱۴۰۰-۱۳۹۶) به توسعه روستایی و محرومیت‌زدایی؛ اختصاص مفادی از قانون برنامه هفتم پیشرفت کشور ۱۴۰۷-۱۴۰۳ (مصوب خرداد ۱۴۰۳) به مناطق روستایی و کم‌برخوردار ازجمله پیش‌بینی توسعه پایدار اشتغال با اولویت مناطق محروم و روستایی؛ تصویب قانون ساماندهی و نظارت بر تجارت مرزی و ایجاد اشتغال پایدار مرزنشینان (اسفند ۱۴۰۲)؛ اختصاص ۳ درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت خام و گاز طبیعی کشور به توسعه مناطق کمتر برخوردار براساس قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور؛ مصوبه هیئت وزیران درباره الزام تمامی دستگاه‌های اجرایی به اختصاص اعتبارات مورد نیاز برای اجرای فعالیت‌ها و اقدام‌های فرهنگی در حوزه روستا (مرداد ۱۳۹۹)؛ مصوبه هیئت وزیران درباره واردات هزار دستگاه تبلت اهدایی برای بهره‌مندی دانش‌آموزان ایتام و بی‌بضاعت از آموزش مجازی در مناطق محروم در شرایط اضطراری کووید- ۱۹ (فروردین ۱۴۰۰)؛ تصویب قانون جوانی جمعیت (آبان ۱۴۰۰) و تکلیف دولت به تأمین مسکن خانوار‌ها پس از تولد فرزند سوم.
اهم اقدام‌های اجرایی به شرح زیر است:
– احداث و مقاوم‌سازی حدود ۳۵۰ هزار مسکن در روستاها، پرداخت تسهیلات نوسازی و بهسازی مسکن روستایی به تعداد ۵۴۵ هزار و ۶۸۸ واحد، اعطای کمک‌های بلاعوض به اقشار کم‌درآمد و واگذاری انفرادی زمین در قالب اجاره ۹۹ ساله در روستاها به تعداد ۷۹ هزار و ۱۰۴ واحد (۱۴۰۳-۱۴۰۰).
– برق‌رسانی به ۵۵۰ روستای بالای پنج خانوار و تامین گاز ۴۵۰۰ روستا و اجرای طرح ۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه روستایی در کشور (۱۴۰۳-۱۴۰۰)؛ تامین برخورداری ۹۵ درصد جمعیت روستایی کشور از شبکه اینترنت و تلفن (توسعه ۱۲ درصدی در سه اخیر)؛ احیای ۸ هزار و ۴۰۰ واحد تولیدی راکد براساس قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری و ایجاد ۱۹۵ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم؛ تعمیم و گسترش بیمه روستائیان و عشایر به ۱.۹۸۳۱.۸۱۴ نفر در چارچوب صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر تا پایان سال ۱۴۰۲؛ شناسایی و حمایت از افراد در دهک‌های پایین درآمدی (دهک‌های ۱ تا ۵) با ایجاد سامانه رفاه ایرانیان و ارائه یارانه‌های نقدی و غیر نقدی هدفمند و اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی برای تامین اقلام اساسی؛ در شرایط اضطراری شیوع کووید-۱۹، اعطای کمک‌هزینه معیشتی ماهیانه به خانوار‌های کم‌درآمد و تحت پوشش سازمان‌های حمایتی، و همچنین اعطای ۲۱ میلیون خانوار تسهیلات خرد به خانواده‌های آسیب‌دیده و پرداخت کمک بلاعوض به حدود ۳ میلیون نفر؛ ایجاد بیش از ۴۳ بازارچه مشترک مرزی با کشور‌های همسایه در چهار استان مرزی (آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان)؛ ایجاد بزرگ‌ترین بندر اقیانوسی کشور در چابهار با وجود تحریم‌های آمریکا و اتصال کریدور شمال جنوب (هند ایران و روسیه) از این مسیر با اجرای پروژه ملی راه‌آهن چابهار زاهدان.
– ایجاد ۳۱ اسکله ترخیص کالای ملوانی در استان‌های ساحل جنوبی (خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان)؛ ارائه آموزش‌های مهارت افزایی به ۲.۲۸۰.۹۳۷ نفر توسط سازمان فنی و حرفه‌ای کشور که معادل ۱۰.۷ درصد از آموزش‌های ارائه‌شده مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و کردستان بوده است؛ همچنین ۵۱ درصد از این آموزش‌های مربوط به زنان بوده است.
– در ارتباط با تامین حق بر آب، تا پایان سال ۱۴۰۲، جمعیت تحت پوشش تاسیسات آب در بخش شهری، با افزایش ۰.۷۱ درصدی نسبت به دوره قبل گزارش، به ۹۹.۹۱ درصد و در بخش روستایی، با افزایش ۶.۸۲ درصدی، به ۸۶.۸۴ درصد و پوشش تاسیسات آب در کل کشور به ۹۶.۹۳ درصد رسیده است؛ با اجرای طرح جهاد آب‌رسانی، آب آشامیدنی تعداد ۵ هزار و ۳۰۰ روستا تامین شده است.
– اجرای برنامه ایمنی آب در ۱۰۶ شهر و ۵۷ روستا با هدف تضمین کیفیت آب شرب مطابق با توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی.
– ایجاد ۷۴ هزار کیلومتر شبکه جمع‌آوری و خطوط انتقال فاضلاب و توسعه ۲۶۴ واحد تصفیه‌خانه با پوشش جمعیت ۵۵.۸۹ درصد در بخش شهری و به ۰.۶۷ درصد در بخش روستایی در سال ۱۴۰۲.
– ایجاد سامانه اقدام ملی مسکن به‌منظور اعطای وام کمک ودیعه با هدف حمایت از مستأجران فاقد توانایی مالی اجاره مسکن.
انتهای پیام/
بخش سوم
Friday, 4 July , 2025