جامعه بین‌المللی در حالی روز جهانی حقوق بشر را در سال جاری گرامی می‌دارد که جایگاه قوانین و اصول حقوق بشری بیش از هر زمانی دیگری در بدترین بحران‌های انسانی متزلزل شده است.
جامعه جهانی طی حدود ۷ دهه گذشته هر سال در روز ۱۰ دسامبر شاهد برگزاری مناسبتی بین‌المللی با عنوان روز جهانی حقوق بشر بوده است؛ مناسبتی که در میانه نقض‌های مستمر حقوق بشری در نقاط مختلف جهان، یادآور تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ است.
اگرچه قطعنامه ۴۲۳ (V) در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ پس از ۲ سال بحث و بررسی تصویب شد، اما آغاز رسمی گرامیداشت روز جهانی حقوق بشر به سال ۱۹۵۰ بازمی‌گردد.
اعلامیه جهانی حقوق بشر UDHR که با عنوان دستاورد مشترک برای همه مردم و ملت‌های جهان شناخته می‌شود، تاکید دارد که همه افراد و جوامع باید با اقدام‌های مترقی، ملی و بین‌المللی برای به رسمیت شناختن حقوق بشر تلاش کنند؛ این اعلامیه طیف گسترده‌ای از حقوق را بدون تمایز براساس ملیت، محل سکونت، جنسیت، منشاء ملی، قومی، مذهبی یا هر وضعیت دیگری به رسمیت می‌شناسد و تعیین می‌کند.
در توصیف اعلامیه حقوق بشر گفته می‌شود که این اعلامیه جهانی تاکنون به بیش از ۵۰۰ زبان ترجمه شده است و ترجمه شده‌ترین سند در جهان است، این اعلامیه یک سند الزام‌آور نیست، اما الهام‌بخش حدود ۷۰ سند حقوق بشری است؛ این در حالی است که به‌ندرت درباره اجرای بندهای این اعلامیه و پاسخگوسازی ناقضان آن صحبتی به‌میان می‌آید.
وخامت اوضاع حقوق بشری جهان در سال جاری را می‌توان در پیام سالانه آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل دید؛ وی در پیام خود با اشاره به اینکه جهان در سال ۲۰۲۴ در روز حقوق بشر با یک واقعیت تلخ مواجه است، گفت: حقوق بشر مورد تجاوز قرار گرفته است؛ ده‌ها میلیون نفر در فقر، گرسنگی، سیستم‌های ضعیف بهداشتی و آموزشی گرفتار شده‌اند که هنوز به‌طور کامل از همه‌گیری کرونا بهبود نیافته‌اند؛ نابرابری‌های جهانی بیداد می‌کند؛ درگیری‌ها تشدید می‌شود؛ قوانین بین‌المللی عمدا نادیده گرفته می‌شود؛ لفاظی‌های نفرت‌محور به تبعیض، تفرقه و خشونت آشکار دامن می‌زند.
گوترش تاکید کرد که تحولات سال جاری به ما یادآوری می‌کند که حقوق بشر برای ساختن آینده در زمان حاضر است؛ این حقوق قابل تقسیم نیست و وقتی یکی از حقوق اقتصادی، اجتماعی، مدنی، فرهنگی یا سیاسی تضعیف می‌شود، همه حقوق تضعیف می‌شوند.
در عین حال، مهم‌ترین نهاد حقوق بشری بین‌المللی در جهان شورای حقوق بشر سازمان ملل (UNHRC) است؛ شورای حقوق بشر یک نهاد بین‌دولتی در سازمان ملل است که مسئول ترویج و حمایت از حقوق بشر در سراسر جهان است؛ این نهاد در سال ۲۰۰۶ تاسیس و جایگزین کمیسیون حقوق بشر شد؛ شورای حقوق بشر سازمان ملل، ۴۷ عضو دارد که ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب می‌شوند.
در حالی که انتظار می‌رفت این شورا نقش مهمی در شکل دادن به قوانین بین‌المللی حقوق بشر ایفا کرده و پاسخگویی دولت‌ها در قبال اقدام‌های خود را تضمین کند، واقعیت نشان می‌دهد که شورای حقوق بشر از اعمال نفوذ و ابزارسازی کشورهای غربی در امان نمانده است.
در حالی که فهرستی جامع از حقوق بشری مورد تاکید و سازوکار‌های مسئول روی کاغذ وجود دارند، جهان زیر فشار نقض‌های گسترده حقوق بشر با پیامد‌های مخاطره‌آمیز قرار دارد و می‌توان برای هریک حقوق مندرج در اعلامیه حقوق بشر نه موارد معدود بلکه فهرستی از موارد نقض را یافت.
- بیشتر بخوانید:
- روز جهانی حقوق بشر؛ حکایت شرایط سخت انسانی در چهار گوشه جهان
- روز جهانی حقوق بشر؛ رویکرد ابزاری آمریکا و غرب به مفهوم حقوق بشر
حق آزادی بیان که غرب مدعی خودخوانده آن است، طی یک سال گذشته بارها در کشورهای اروپایی و آمریکا مورد تعرض قرار گرفت؛ این کشورها به شکل گسترده دست به سرکوب اعتراض‌ها در محکومیت جنایت‌های رژیم صهیونیستی زده و حتی برای سرکوب معترضان دست تدوین قوانین بحث‌برانگیزی زدند.
سیاست‌های ضدمهاجرتی کشورهای اروپایی در سال جاری که شمار بی‌سابقه‌ای قربانی برجای گذاشت، به شکل پر تعدادی برخی از مهم‌ترین حقوق بشری مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر را نقض کرد.
این یک واقعیت است که جهان سال ۲۰۲۴ جهان نقض حقوق بشر و فراتر از آن نادیده گرفتن عامدانه قوانین و اصول حقوق بشری بوده است؛ رکورد‌های نقض حقوق بشر در زمینه‌های مختلف در این سال شکسته شد.
اصلی‌ترین کانون نقض حقوق بشر در جهان فلسطین و به‌طور مشخص باریکه غزه است؛ وضعیت در برخی از کشورهای آفریقایی و برای برخی از اقلیت‌های قومی ازجمله روهینگیایی‌ها نیز به مرز فاجعه رسیده است.
غزه به‌عنوان اصلی‌ترین کانون بحران نقض حقوق بشر در جهان طی ۱۴ ماه گذشته به مدفن قوانین و پروتکل‌های حقوق بشری تبدیل شده است و به شکل پی‌درپی رکوردشکنی آمار‌های نقض حقوق بشری را ثبت می‌کند.
شمار کودکان قربانی جنایت‌های رژیم صهیونیستی، خبرنگاران شهید، امدادگران جان‌باخته، جان‌باختگان بر اثر سوءتغذیه، مدارس بمباران‌شده، … فقط بخشی از رکورد‌های جنایت‌کارانه و ناقض حقوق بشری ثبت‌شده در غزه هستند؛ در این میان بی‌توجهی مدعیان حقوق بشر به نقض گسترده و آشکار حقوق بشر که عمدتا نتیجه سیاست‌های همین کشورها یا اقدام‌های متحدان آن‌ها هستند، بر وخامت اوضاع افزوده است و عاملان نقض‌های غیرانسانی را گستاخ‌تر کرده است.
مهم‌ترین نمود این واقعیت را می‌توان در تداوم کارزار جنایت‌کارانه رژیم صهیونیستی در غزه مشاهده کرد؛ رژیم صهیونیستی زیر سایه حمایت کشورهای غربی و در راس آن‌ها آمریکا بی‌توجه به حکم و دستور‌های صادرشده ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری ICC و دیوان بین‌المللی دادگستری ICJ استراتژی نسل‌کشی خود را در غزه پیش می‌برد.
برخلاف آنچه که شعار سال جاری روز جهانی حقوق بشر بر آن تاکید دارد، آینده جهان با نقض‌های گسترده و پرشمار حقوق بشری چشم‌اندازی نگران‌کننده را پیش روی ساکنان کره خاکی نمایش می‌دهد؛ جهانی که در آن در بدترین بحران‌ها و فاجعه‌های حقوق بشری جایی برای اصول و قوانین اعلامیه جهانی حقوق بشر وجود ندارد.
انتهای پیام/
Tuesday, 1 July , 2025